Rocznica śmierci Romualda Rajsa ps. „Bury”

Rocznica: 75
Data wydarzenia: 30-12-1949

30 Grudnia 1949 roku w Białostockim więzieniu po pokazowym procesie wykonano wyrok śmierci na żołnierzu wyklętym Romualdzie Rajsie ps. „Bury”.

Romuald Rajs także Rais lub Reiss, ps. „Bury” był polskim żołnierzem ZWZ-AK, dowódcą 1 kompanii szturmowej 3 Wileńskiej Brygady AK, dowódcą 2 szwadronu 5 Wileńskiej Brygady AK, dowódcą 3 Brygady Wileńskiej NZW i szef PAS w KO NZW Białystok. Był doskonałym oficerem dowodzone przez niego jednostki odnosiły wiele sukcesów.

Romuald Rajs ma w swoim życiorysie jednak czarną kartę, która rzutuje nie tylko na niego, ale również pamięć o żołnierzach wyklętych jako całości. Jest bowiem odpowiedzialny za mord w Puchałach Starych oraz zbrodnię w Zaleszanach w 1946r. W wyniku tych działań śmierć poniosło 79 osób.
Sąd w 1995 roku uznał, że Romuald Rajs „walczył o niepodległy byt państwa polskiego” a wydając rozkazy dotyczące m.in. pacyfikacji białoruskich wsi, działał w stanie wyższej konieczności, zmuszającym do podejmowania działań nie zawsze jednoznacznych etycznie.